Sau mỗi mùa thu hoạch, ngô lại được đồng bào phơi trên những hiên nhà hay gác bếp, chờ khi thật khô mới đem đi làm canh bột ngô.

Người M'nông lấy hạt ngô rang chín rồi giã hoặc xay nhuyễn thành bột

Gọi là món canh nhưng món ăn không nhiều nước như món canh thông thường mà lại hơi đặc, sánh. Để có được bát canh ngon, người M'nông phải trải qua nhiều công đoạn và tốn khá thời gian. Những bắp ngô ngon nhất, hạt chắc, có màu vàng óng được tách hạt, rang chín rồi đem giã hoặc xay nát. Thành phẩm bột ngô nhuyễn sẽ đem sàng lại một lần để loại bỏ sạn và phần hạt cộm để có được bột mịn, ngon nhất.

Nguyên liệu đặc biệt thứ hai là cá trê. Loại cá trê to được đem nướng trên than hồng đến độ chín vàng thì róc lấy thịt bỏ xương. Khi có được 2 nguyên liệu chính là bột ngô và cá trê, người M’nông bắt đầu lấy nồi nấu món canh bột ngô. Trên bếp đặt một chiếc nồi với lượng nước dùng vừa đủ cho bữa ăn của gia đình, nước được đun thật sôi rồi cho phần thịt cá trê vào nấu, thêm một ít sả đã đập dập vào nồi.

Thịt cá trê được ninh trên lửa trước khi cho bột ngô vào nấu

Đun một lúc dùng đũa quấy mạnh tay cho cá nhuyễn nát ra từng miếng nhỏ, mùi sả lúc này quyện vào trong nước, theo hơi nước đưa mùi thơm bay ra khắp gian bếp. Người M’nông lấy bột vào tô để trộn cùng nước thành hỗn hợp sánh đặc, không để vốn cục. Khi cảm thấy cá đã tiết ra vị ngọt vào trong nồi nước, người chế biến mới dùng hỗn hợp bột ngô mới pha đổ vào nồi nấu. Lúc này, lửa được để liu riu, nồi canh sôi vừa phải, nêm nếm thêm gia vị, dùng đũa quấy đều cho các nguyên liệu hòa quyện vào nhau.

Món canh bột ngô của người M'nông

Tùy theo sở thích của từng gia đình mà người M'nông có thể thêm các loại rau thơm để tăng hương vị cho món ăn. Tuy nhiên, lượng rau thơm cho vào rất ít so với một số món ăn khác để giữ được mùi thơm đặc biệt của ngô. Món ăn trở nên sánh đặc, bốc hơi nghi ngút, mùi thơm của ngô lan tỏa khắp nơi cũng có nghĩa món ăn đã hoàn thành.

Mâm cơm  của người M'nông với món thịt heo nướng, đọt mây nướng, canh thụt, canh bồi, canh bột ngô...

Khi thưởng thức, món ăn có mùi thơm dễ chịu và hương vị đậm đà. Món canh bột ngô dùng ăn thay cơm hoặc trộn cơm đều mang lại cảm giác tuyệt vời. Người M’nông yêu thích vì vị ngọt, bùi của ngô và béo ngọt của cá kết hợp với vị mềm dẻo của cơm.

Ngày nay, với sự thay đổi canh tác, tập quán trồng trọt ít trồng ngô như trước, món canh bột ngô cũng ít xuất hiện hơn trong bữa cơm đời thường. Với sự chế biến công phu, cầu kỳ, canh bột ngô trở thành món ăn độc đáo, hấp dẫn, chỉ thường nấu đãi khách quý hay dịp đặc biệt của gia đình, bon làng…

Bài, ảnh: Nguyễn Nam

1,915