Món canh bột gạo lá bép còn được gọi chung là canh bồi. Đây là món ăn truyền thống của người M’nông được chế biến từ các nguyên liệu sẵn có từ thiên nhiên. Bát canh nóng hổi ngọt ngọt, đắng đắng mang đúng khẩu vị của người M’nông.

Lá bép non dùng nấu canh bồi

Để làm được món canh bồi “chuẩn vị M’nông”, người M'nông phải chuẩn bị đầy đủ nguyên vật liệu cần thiết và có bí quyết nấu. Nguyên liệu chính để chế biến món canh bồi truyền thống có sẵn trong tự nhiên, bao gồm lá bép, gạo, đọt mây, thịt hoặc cá. Người M’nông xem đây là những sản vật quý mà núi rừng ban tặng cho họ từ bao đời.

Cũng như món canh thụt truyền thống, canh bồi không thể thiếu được lá bép (rau nhíp) được hái từ trong rừng. Nhiều người còn ưa dùng lá bồ ngót rừng để thay thế lá bép già. Lá bép non có màu đỏ phớt, dưới cuống lá màu xanh thường ưa dùng hơn cả. Khi nấu chín lá có vị dẻo, ngọt và bùi.

Phụ nữ M’nông giã gạo thành bột làm nguyên liệu nấu canh bồi. Trước tiên, họ đem gạo ngâm trong nước từ 30 phút đến 2 giờ. Khi gạo mềm vớt ra để ráo nước, cho vào cối giã nhuyễn cùng một ít lá bép già hoặc lá bồ ngót rừng.

Gạo được giã nhuyễn thành bột

Theo thói quen, ngày nay các bà, các mẹ trong các bon làng M’nông vẫn giữ trong gian bếp chiếc cối chày giã gạo. Với họ, canh bồi là món ăn truyền thống trong đời sống hàng ngày. Cũng chính vì vậy, bột gạo phải tự tay giã thì nấu canh mới nhuyễn đều, có vị thơm ngọt.

Khâu đổ bột gạo vào nồi rất quan trọng, tạo độ sánh cho món canh

Canh bồi ngon cần có thêm đọt mây. Đọt mây sau khi tách vỏ chọn lấy đoạn non, cắt dọc từng lát nhỏ vừa ăn. Khi có đủ các nguyên liệu chính, phụ nữ M’nông nhóm lửa nấu một nồi nước thật sôi. Sau đó cho đọt mây và lá bép non vào nồi. Đợi hai nguyên liệu này vừa chín tới mới thêm cá đã bỏ xương hoặc thịt heo.

Món canh bồi đặc trưng của người M'nông

Lúc các nguyên liệu trong nồi chín tới, người nấu thêm nước bột gạo đã hòa đều trước đó vào. Để nồi canh chín đều và không bị vón cục đòi hỏi người nấu phải chú ý điều chỉnh lửa vừa phải và liên tục khuấy đều tay khi đổ bột gạo, đồng thời nêm gia vị. Nấu tựa như cháo vậy nhưng canh ngon phải mang đặc điểm không đặc quá hay loãng quá, hơi sánh đặc.

Canh bồi, canh thụt, thịt nướng, cơm lam... tạo nên mâm cơm độc đáo của người M'nông

Canh bồi phổ biến và thường được nấu trong ẩm thực đời thường hơn so với một số loại canh bột gạo khác. Hầu như người M’nông nào cũng biết chế biến và xem đây là món ăn khoái khẩu, là đặc sản của dân tộc mình. Canh bồi có thể dùng ăn với cơm hoặc thưởng thức như một món súp. Canh có vị ngậy của thịt, cá, vị ngọt của bột gạo, đăng đắng của đọt mây, sự thơm bùi của lá bép hòa quyện vào nhau. Mang tính mát, dễ tiêu hóa nên trẻ nhỏ hay người già trong bon làng đều thích món canh bồi hấp dẫn này. Sau những lúc làm lụng nặng nhọc trên nương rẫy, người M’nông chỉ cần ăn bát canh bồi bổ dưỡng giúp hồi phục sức khỏe…

Bài, ảnh: Nguyễn Nam

2,986